Covid-19 ve aspirin

Covid-19 ve aspirin konusunda çok fazla spekülasyon var. Bu yazıda aradaki ilşikiyi irdeleyeceğiz.

Covid-19 ve aspirin konusunun gündeme gelme nedeni COVID-19 ve kan pıhtılaşması hakkındaki bilgilerin artması ve aspirinin kan pıhtılaşması riskini azaltıcı etkisi nedeniyle COVID-19 ile hastaneye kaldırılan kişilere yardımcı olabileceğinin gösterilmesi.

Covid-19 ve pıhtılaşma

Covid-19 enfeksiyonu başka enfeksiyonlarda da olabileceği şekilde kan pıhtılaşmasında artışa neden olabilir. Bu durumun mekanizması oldukça karışık olmakla birlikte, hastalığın gidişinde büyük önem taşımaktadır..

COVID-19, genellikle hastanede yatan hastaların klinik seyrini karmaşıklaştıran ve enflamatuar durum, endotel (damar duvarının iç kısmını döşeyen hücreler) bozukluğu, trombosit aktivasyonu ve kanın belli bölgelerde göllenmesine bağlı olarak damar içi pıhtılaşmalara neden olur. Bu risk, yoğun bakım ünitesinde izlenen kritik hastalar arasında en yüksek orandadır.

American College of Cardiology derlemesinden Türkçeleştirilerek alınan aşağıdaki şekilde COVID-19 hastalarında pıhtılaşma artışı riski ve pıhtılaşma azaltıcı tedavinin anahatları görülmektedir

Covid-19 ve aspirin konusu nasıl gündeme geldi?

Yakın zamanda yayınlanan bir araştırmada, hastaneye yatırılan COVID-19 hastalarına düşük doz aspirin verilmesinin bu hastaların ventilatöre bağlanma, yoğun bakım ihtiyacı ve ölüm risklerinde önemli ölçüde azalma sağladığı gösterildi. Bu geriye dönük araştırmada, kayıtları incelenen 412 hastanın %23 kadarının hastaneye yatışın 7 gün öncesinden hastaneye yatışın 24 saat sonrasına kadar olan dönemde düşük doz aspirin başlandığı görüldü. Aspirin alan hastaların, almayanlara oranla, %44 oranında daha az ventilatöre bağlandığı, % 43 daha az yoğun bakıma yatırıldığı ve ölüm risklerinin % 47 daha az olduğu gözlendi. Bu bulgulara dayanılarak, hastaneye yatırılan Covid-19’lu hastalarda düşük doz aspirin kullanımının yararlı olabileceği yorumu yapıldı.

Aspirinin

• çok eskiden beri bilinen bir ilaç olması,
• kalp hastalıkları ve kan pıhtılaşması üzerindeki etkilerinin iyi bilinmesi,
• güvenlik profilinin son derece ayrıntılı incelenmiş olması ve
• çok ucuz olması ve kolaylıkla bulunabilmesi

gibi nedenlerle bu bulgular büyük ilgi çekti. Ancak, bunu geriye dönük ve gözlemsel bir çalışma olması nedeniyle, bu bilgilerin planlı ve kontrollü randomize bir araştırmada doğrulanması gerektiği de bildirildi.

Kimler aspirin kullanabilir, kimler kullanamaz?

Yaşı 16 üzerinde olan çoğu kişi doktoru önerdiği takdirde düşük doz aspirin kullanabilir.

Ancak düşük doz aspirin herkes için uygun değildir. Her ne kadar düşük doz aspirine “bebe aspirini” dense de, aspirin 16 yaş altındaki çocuklara uygun değildir. Aspirin çocuklarda (ve çok nadiren de erişkinlerde) Reye sendromu adı verilen ve ciddi karaciğer ve beyin hasarı yapabilen bir duruma yol açabilir. Dolayısıyla, 16 yaş altındaki çocuklara aspirin verilmemelidir.

Bunun dışında, aşağıda sayılan durumlarda aspirin güvenli olmayabilir.

• aspirine veya ibuprofen gibi diğer ağrı kesicilere alerji varlığı
• mide veya 12 parmak barsağı ülseri veya benzeri bir mide hastalığı bulunması
• pıhtılaşmayı azaltıcı başka ilaçların kullanılıyor olması
• tansiyon yüksekliği
• fazla kanama ile seyreden adet bozuklukları
• inme geçirenlerde olayın erken dönemleri
• astım veya bronş daralması ile seyreden akciğer hastalıkları
• kan pıhtılaşması sorunları
• karaciğer ve böbrek sorunları
• gut varlığı
• fazla alkol alanlar

Yukarıdaki durumların varlığında aspirin kullanmadan önce doktorunuzla görüşmekte büyük yarar vardır. Ayrıca, tüm kan pıhtılaşmasını önleyici ilaçlar hakkında geçerli olan önlemlere de dikkat etmek gerekir.

Aspirin yan etkileri nelerdir?

Aspirinin en sık rastlanan yan etkileri aşağıdadır. Bu şikayetlerden biri veya birkaçı şiddetliyse veya uzun süreliyse doktorunuzla görüşün.

• Bulantı
• Mide ağrısı
• Sinirlilik
• Uykusuzluk

Aşağıdaki durumlar ise doktorunuzla acil görüşme nedenidir.

• Midede veya yemek borusunda şiddetli yanma veya ağrı
• Şiddetli bulantı ve kusma
• Kahve telvesi şeklinde kusma veya siyah renkli dışkılama
• İdrarda veya dışkıda kan
• Tekrarlayan burun kanamaları
• Vücutta sıradışı morarmalar
• Kesik kanamalarının durmaması
• Öksürükle kan gelmesi
• Adet kanamalarının süre ve miktarında artış veya periyod dışı yada menopozda kanama
• Yüzde şişme
• Astım atakları
• Kulak çınlaması
• Şiddetli başağrısı
• Bilinç bulanıklığı

Aspirin nasıl kullanılmalı?

Doktorunuz aspirin kullanmayı önerdiyse, aspirini şu şekilde kullanın:

• Aspirini aç karnına almayın. Yemek sırasında veya yemek sonrasında bir tam bardak suyla için.
• Düşük doz aspirin tabletlerinin yapısı özeldir. Tabletleri kırmayın, ezmeyin veya çiğnemeyin. Olduğu gibi yutun.
• Aspirin kullanıyorsanız parasetamol harici ağrı kesicileri kullanmaktan kaçının.
• Aspirini alkolle birlikte almayın. Bu durum mide kanaması riskinizi arttırır.
• Aspirin kullanmanız diğer ilaçlarınızı gereksiz hale getirmez! Diğer ilaçlarınızı düzenli kullanmaya devam edin.

COVID-19 ve aspirin konusunda özet

• Hastaneye yatırılan COVID-19 hastalarında aspirin kullanılması hastalığın gidişini, komplikasyonları ve ölümü azaltıyor.
• Hastaneye yatırılmamış COVID-19 hastalarında aspirin kullanımının yararı olduğunu gösterir bir bulgu yok.
• Aspirin kullanımının COVID-19’dan koruyucu bir etkisi yok.
• Aspirinin enfeksiyondan koruma amacıyla veya belirgin şikayeti olmayan ve hareketsiz kalmamış COVID-19 hastalarında ya da COVID-19 olduğu bilinmeden üst solunum yolu enfeksiyonlarında kullanımı muhtemelen sağladığı yarardan daha fazla kanama başta olmak üzere risk içeriyor.
• COVID-19 öncesinde kalp damar sorunları nedeniyle aspirin kullanmakta olanların kesmeden aspirine devam etmesi gerekiyor.

Tüm bu nedenlerden ötürü, mevcut bilgiler ışığında COVID-19 infeksiyonu sırasında, hastaneye yatması gereken hastalarda günde 81- 100 mg dozunda aspirin kullanmak hastalığın gidişini olumlu etkiliyor. Ancak, hasta olmayanlarda hastalığı önlemediği ve hastalığı hafif geçirenlerde gösterilmiş yararı olmadığı noktalarını akılda tutmakta fayda vardır.

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.