Kan basıncınız normal seyrettiği halde zaman zaman yükseldiği için hipertansiyon ilacı mı kullanıyorsunuz? Belki de bu durum yalancı hipertansiyon.
Günlük yaşamda vücudun gereksinimine uyumlu olarak kan basıncı yükselir ve düşer. “Kan basıncı değişkenliği” olarak tanımlanan bu hareketlenmenin yeterli süre izlenmemesi veya kan basıncı ölçümünün usulüne uygun yapılmaması hatalı hipertansiyon tanısı konulmasına ve çok sayıda kişinin hipertansiyon hastası olmadığı halde tedavi almasına yol açar ve bu durum “Yalancı hipertansiyon” olarak adlandırılır.
Yalancı hipertansiyon sıklığı
Genetik ve çevresel faktörlerin de etkisiyle gelişen ve vücutta çeşitli organ hasarlarına yol açan kalıcı kan basıncı yükselmesi anlamına gelen hipertansiyon, dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir sağlık sorunu olarak dikkat çeker. Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması 18 yaş üstündeki erişkinlerde her 3 kişiden birisinin hipertansiyon hastası olduğunu vurgulamaktadır. Ancak hipertansiyon tanısı alıp tedavi görmeye başladığı halde, aslında hipertansiyonlu olmayan “yalancı hipertansiyon” hastaları da bulunmaktadır. Günlük yaşamda vücudun gereksinimlerine uyumlu olarak düşen ve yükselen kan basıncı değişiklikleri eğer yeterli süre izlenmezse yanlış tanıya neden olabilir. Bu nedenle bir çok kişi gereksiz yere tedavi almak durumunda kalmaktadır. Dolayısıyla tek bir muayene ve ölçüme güvenerek hipertansiyon tanısı konulması mümkün değildir.
Her üç hipertansiyon tanısından biri yalancı hipertansiyon olabilir
Yalancı hipertansiyon sorunu ile karşı karşıya kalan kişilerin sayısı az değildir. 35-40 yaş arasında hipertansiyon hastası olduğu sanılan kadınların sadece % 15’i, erkeklerin ise sadece % 30’u gerçek hipertansiyon hastasıdır. Genel olarak bakıldığında da, hipertansiyonlu olduğunu zanneden her üç kişiden biri aslında tansiyon hastası değildir.
Doğru tanı hastalığın seyrini belirler
Yalancı hipertansiyon tablosunun ortaya çıkış nedeni hipertansiyon tanısında acele edilmesi, gerekli yöntemlerden yararlanılmaması ve kan basıncı ölçümünün uygun yapılmaması şeklinde belirlenebilir. Doğru teşhis için en az üç muayene ve başka tetkikler yapılması gereklidir. Bu muayeneler sonucunda elde edilen veriler soru işareti yaratıyorsa dördüncü ve beşinci muayeneler de gerekli olabilir. Ancak, diyabet ve kronik böbrek yetersizliği gibi durumlarda hipertansiyon teşhisi daha kolaydır.
Hipertansiyonun etkisi vurunca kesen bir balta değil, zamanla etki eden bir zımpara gibidir
Yani daha önceden sorunu olmayan bir kişide kan basıncının yükselmesiyle beyin kanaması veya kalp krizi ortaya çıkmaz ama uzun süreden beri hipertansiyon hastası olan ve uygun tedavi almayan kişilerde damarlarda oluşan hasar sonucunda inme, beyin kanaması, kalp krizi veya benzeri başka sorunlar ortaya çıkabilir.
Kan basıncı nasıl doğru ölçülür?
Ambulatuar kan basıncı ölçüm yönteminin (tansiyon holteri) maliyetli ve zahmetli olması nedeniyle her hastada uygulanması zordur. Buna karşılık, maliyet-yarar ilişkisine bakıldığında uygun bir cihazla usulüne uygun yapılan ev ölçümleri daha ucuza gelir ve genellikle istenen bilgiyi verir. Uygun kan basıncı ölçümü için uluslararası onayı olan bir cihaz seçilmeli ve doğru ölçüm şartlarına dikkat edilmeli. Doğru kan basıncı ölçümü için aşağıda sayılan gerekli koşullar sağlanarak ölçüm yapılması en doğrusudur, aksi durumda ölçüm sonucuna güvenilemez.
- Ölçüm, özel bir neden yoksa haftada iki veya üç defa sabah yataktan kalktıktan yarım saat sonra yapılmalı ve ölçümden önce 10 dakika mutlaka dinlenmeli
- Kişi sessiz ve rahat bir ortamda bulunmalı, ortam ne sıcak ne soğuk olmamalı
- Ölçüm sırasında kişi sırtı arkaya dayanmış, ayakları yere basıyor ve ön kol çukuru kalp hizasında destekleniyor konumda olmalı
- Kişi ölçümden en az yarım saat önce nikotin, kafein veya yemek faktörlerinden uzaklaşılmalı
- Ölçümden en az yarım saat önce tuvalet ihtiyacı giderilmeli
- Egzersiz yapılıyorsa, ölçümden yarım saat önce bitirilmeli
- Kişi ölçüm sırasında stres altında olmamalı
- Hasta, hipertansiyon tedavisi görüyorsa ilacını kullanmadan yarım saat önce ölçüm yapılmalı
- Ölçüm sırasında konuşulmamalı
- Üst koldan ölçüm yapan, hastanın kol kalınlığına göre ayarlanmış ve kalibrasyonu iyi bir cihaz seçilmeli.
Yaşlılarda yalancı hipertansiyon
İleri yaştaki kimi kişilerde damar duvarının sertleşmesi sonucunda tansiyon aletinin manşonu içindeki basınç damarı kapatmaya yetmeyebilir ve sertleşmiş damarın ezilmesi için damar içindeki kan basıncından daha yüksek basınçlara çıkmak gerekir. Bu durum da o yaşlı kişide olduğundan daha yüksek kan basıncı ölçümüne yol açar. Bu duruma “yaşlının yalancı hipertansiyonu” adı verilir. Bu sorun ancak özel muayene yöntemleri ile aşılabilir.
Sonuç
Hatalı kan basıncı ölçümlerinin % 90 üzerindeki kısmı cihaza değil, doğru ölçüm kurallarına uyulmamasına bağlıdır. Zaten, bu şekilde yapılan yanlış ölçümler hatalı hipertansiyon tanısına, gereksiz ilaç kullanımına ve gereksiz acil servis ziyaretlerine yol açar. O nedenle, yalancı hipertansiyon ile uğraşmamak için usulüne uygun tansiyon ölçümü yapmayı öğrenmek gereklidir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
