Solunum egzersizleri

Kronik kalp ve akciğer hastalarında en yararlı yaşam tarzı değişikliklerinden biri olan düzenli solunum egzersizleri şikayetleri belirgin olarak azaltır.

Solunum egzersizleri neden gereklidir?

Kronik kalp ve akciğer hastalarında nefes darlığı ve günlük yaşamdaki hareketsizlik kemik ve kas yapısının, kalp ve akciğer fonksiyonlarının ve hareket yeteneğinin giderek azalmasına neden olur. Bu nedenlerle solunum egzersizleri gereklidir.

Solunum egzersizlerinin vücutta olumlu etkileri

• Kas kuvvetini artırır, daha güçlü kaslara sahip olunur,
• Kas dayanıklılığını, direncini artırır ve daha uzun mesafeler yürünebilir,
• Kas ve eklemler daha iyi hareket eder,
• Daha güçlü, pozitif ve enerjik hissedilir,
• Gevşemeyi sağlar,
• Kilonun dengede tutulmasına yardımcı olur,
• Yeni arkadaşlar edinilmesi sağlanır,
• Kalbin çalışması iyileşir,
• Daha az ağrı hissedilir.

Solunum egzersizleri nasıl planlanmalıdır?

Egzersiz, pulmoner rehabilitasyon programlarının en önemli bölümlerinden biridir. Egzersiz stratejileri: dayanıklılık anlamında büyük kas gruplarına yönelik ‘aerobik’ ve daha küçük kas gruplarını güçlendirmeye yönelik, kuvvetlendirme egzersizlerinden oluşmaktadır.

Yürüme ve bisiklete binme temel aerobik egzersizlerdir. Dayanıklılık egzersizleri (bisiklet, yürüme bandı ya da normal zeminde yapılan yürüyüş) kalp-dolaşım ve solunum sistemini etkileyerek daha az nefes darlığı ve bacak yorgunluğu ile daha fazla egzersiz yapılmasını, daha uzun mesafelerde yürünmesini sağlar. Hastalar için uygun egzersiz programını doktoru ve fizyoterapisti birlikte belirler. Egzersiz testi ile efor kapasitesi belirlenecek ve hastanın durumuna uygun, hastanede ve evde yapılacak egzersiz programları planlanacaktır. Egzersiz eğitimi ile etkin bir gelişme elde etmek için egzersizin şiddeti, süresi, sıklığı ve egzersizin tipi düzenlenmelidir. 

Solunum egzersizleri sırasında ne kadar mesafe yürünmelidir?

Sağlıklı bireyler için hergün en az 20 dakika yürüyüş önerilmektedir. Rehabilitasyon programında hasta için egzersiz testine göre saptanan hızda ve sürelerde yürüyüş yapılmalıdır. Yürüme programları, hastanın yürüme zamanını ve mesafesini artıracak şekilde planlanır.

Evde yürüyüş yapan hastalara;

• 0 – 5 dk. yürüyebiliyorlarsa → en az günde 2 kez, ideal olarak 3 kez
• 5 -10 dakika yürüyebiliyorlarsa → günde 2 kez
• 10 – 15 dakika yürüyebiliyorlarsa → en az günde 1 kez
• 15 – 20 dakika yürüyebiliyorlarsa → günde 1 kez yürümeleri önerilir.

Yürüyüşler yanında, ev egzersiz programları da haftada 2 kez uygulanmalıdır (mümkünse daha fazla). Her egzersizde bir öncekinden daha fazla yapmaya çalışılmalıdır.

Evdeki yürüyüşlerde yapılması ve yapılmaması gereken önemli noktalar

Yapılmalı!

• Düz bir zemin üzerinde yürünmeli
• Her zaman kısa etkili nefes açıcı ilaç hastanın yanında olmalı
• Mümkünse sürekli olarak, uzun süreli ve duraklamadan yürünmeli
• Yürüme zamanı yavaş yavaş artırılmalı
• Yürüyüş günlüğü programa gelirken mutlaka getirilmelidir.

Yapılmamalı!

• Fazla miktarda yemek yedikten sonra yürünmemelidir.
• Bir anda aşırı egzersize kalkışılmamalı, tempo yavaş yavaş artırılmalıdır.

Solunum egzersizleri kapsamında bacak ve kol kaslarını güçlendirme egzersizleri

Bacaklarda ortaya çıkan güçsüzlük, egzersiz kısıtlaması ve yürüme mesafelerinin kısalmasına neden olan en önemli faktörlerdir. Bu nedenle aerobik egzersizlere ek olarak, kol ve bacakların serbest hareketler ve ağırlıklar ile çalıştırılması önerilmektedir. Kaslara eklenen ağırlıklar ve tekrarlar, kasların güçlenmesini sağlamaktadır. Kuvvetlendirme egzersizleri, fiziksel performansı da anlamlı derecede iyileştirmektedir. Egzersiz toleransındaki artışlar, kasların güçlenmesini ve günlük yaşam aktivitelerini daha rahat yapabilir hale gelmelerini sağlar. Hastanede uygulanan programların devamı olarak da, evde basit ağırlıkların günlük olarak uygulanması önerilmektedir.

Solunum egzersizleri sırasında kaçınılması gereken egzersizler

• Ağırlık kaldırma ve diğer ağırlık egzersizleri
• Çim biçme, çapalama, belleme veya küreme gibi bahçe işleri
• Mekik, şnav, barfiks ve benzeri izometrik egzersizler
• Çok sıcak, çok soğuk, çok rüzgarlı veya çok nemli havada dışarıda yapılacak egzersizler
• Yokuş yukarı tırmanma şeklinde yürüyüşler

hafif koşular, ağırlık çalışmaları veya yüzme için doktorunuza danışınız.

Solunum egzersizleri ne zaman kesilmeli?

Solunum egzersizleri sırasında aşağıdaki belirtilerden biriyle karşılaşırsanız hemen durun, oturun ve ayaklarınızı uzatın. Eğer birkaç dakika içinde rahatlamazsanız ambulans çağırın. Birkaç dakika içinde rahatlasanız bile, doktorunuzu durumdan haberdar edin.

• Bulantı,
• Başdönmesi,
• Halsizlik,
• Kalp hızının artması veya kalpte teklemeler
• Ağır nefes darlığı,
• Ağrı,
• Göğüste, kolda, boyunda, çenede veya omuzda baskı hissi

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.