Virüs enfeksiyonları sonrasında uzamış ağır yorgunluk sıktır. Bu durum virüs sonrası yorgunluk sendromu olarak da bilinir.
Tanım
Virüs enfeksiyonları sonrasında uzamış yorgunluk şikayetleri olabilmektedir. Bu şikayetler bazen bir yıla kadar uzayabilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü bu durumu “virüs sonrası yorgunluk sendromu (ICD-10: C93.3)” olarak isimlendirmiş ve sinir sistemi hastalıkları arasında sınıflandırmıştır. Bu durum “kişinin normal günlük faaliyetlerini engelleyebilecek ölçüde olan uzun süreli yorgunluk ve diğer belirtiler” şeklinde tanımlanmaktadır.
Covid-19 geçirdikten sonra virüs sonrası yorgunluk
Covid-19 geçirdikten sonra insanların yaklaşık yarısı yorgunluk hissetmeye devam etmekte ve bu şikayetleri hastalıktan 10 hafta sonra bile sürmektedir. Bu oran başka virüs enfeksiyonları sonrasındaki yorgunluk oranlarından daha fazladır. 2003 yılındaki SARS salgını sonrasında yorgunluk süresinin bir yıla kadar uzayabildiği gözlenmiştir.
Yorgunluğun şiddetiyle hastalığın şiddeti, hastaneye yatma, oksijen ihtiyacı arasında da pek paralellik yoktur. Bu kişilerin yaklaşık üçte biri hastalığı atlattıktan dört hafta sonra bile işlerine geri dönememektedir. Yorgunluk hissi ile kişinin mesleği arasında da ilişki kurulamamıştır.
Belirtiler
- boğaz ağrısı
- vücutta yaygın ağrı ve sızılar
- midede ekşime, yanma, reflü
- barsak bozuklukları (gaz ve uzun sürebilen ishal)
- başağrısı
- başdönmesi
- yeni çıkan allerjiler ve gıda duyarlılıkları
- El ve ayaklarda yanma ve iğnelenmeler
- Uzun süren koku ve tat kaybı
- Uyku sorunları
Belirtiler arasında şunlar da sayılabilir:
- yapılacak işlerin önem sırasını karıştırmak
- aynı anda birden fazla konuyla ilgilenememek
- Yapılacak işleri unutmak
- düşünmeden sadece rutin işleri yapmak
- zaman zaman istemsiz uyuklamak
- yorgun hissetmek veya sık sık esnemek
- olağan dışı duygusallık
- işlerin çok zor gelmesi
- konsantrasyon bozukluğu
- iletişimden kaçınma
Bu durumun özellikleri genellikle “kronik yorgunluk sendromu” ile benzerlik gösterir ve en önemli özelliklerinin başında egzersizle kötüleşmesi gelir. Bu kişiler efor gerektiren bir iş yaptıklarında şikayetleri artar.
Nedenleri
Bu tabloya yol açan diğer virüsler aşağıdadır:
- Epstein-Barr virüsü
- İnsan herpesvirüs 6
- HIV virüsü
- Kimi enterovirüs tipleri
- Kızamıkçık
- Batı Nil virüsü
- Ross Nehri virüsü
- Koksakivirüs
- SARS ve MERS
Bu durumun mekanizması hakkında şu varsayımlar ileri sürülmektedir:
- vücutta kalan sessiz virüslere karşı olması gerekenden fazla bağışıklık yanıtı
- proenflamatuar sitokin seviyelerinde artış sonucu enflamasyon artışı
- Sinir dokusu enflamasyonu
Virüs sonrası yorgunluk sendromu ile mücadele
Bu tablonun özel bir tedavisi yoktur. Ancak, bu konuda yapılması gerekenler kronik yorgunlukla mücadele için yapılması gerekenlerle aynıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
