D Vitamini herkes tarafından kalsiyum metabolizması ve kemikler üzerine olan etkileri ile bilinir. D vitamini ile bağışıklık sistemi ve vücut direnci arasındaki ilişki ise çok önemli olmasına karşılık toplumda az bilinmektedir.
D vitamini ve bağışıklık sistemi ilişkisi
Bağışıklık sisteminin fazla uyarılması değil, gerektiği zaman faaliyete geçecek şekilde güçlü olması gereklidir. Bağışıklık sisteminin gereğinden fazla uyarılması ile otoimmün hastalıklar devreye girebildiği gibi, yeterli bağışıklık sistemi aktivitesi yoksa da sık enfeksiyonlar oluşabilir. Düşük D vitamini seviyeleri her iki uçla da bağlantılıdır
D vitamini ve bağışıklık sistemi sağlığı konusu çok karmaşıktır. Tüm beyaz kan hücrelerinin yüzeylerinde D vitamini reseptörleri ve aktive edici enzimler vardır. Düşük D vitamini seviyeleri otoimmün hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Düşük D vitamini seviyeleri otoimmün hastalığa yol açmaz, ancak mevcut otoimmün hastalığın alevlenmesine veya gidişinin hızlanmasına yol açabilir. Diğer taraftan, düşük D vitamini seviyeleri sık enfeksiyonlarla da ilişkilendirilmiştir. Yani D vitamini bağışıklık sisteminin figür yapan bir jimnastikçi gibi dengede kalmasına yardımcı olur.
Enfeksiyonlar ve D vitamini
Solunum yolu enfeksiyonları ve D vitamini ilişkisi üzerinde çok sayıda araştırma yapılmıştır. Çeşitli çalışmaların derlendiği 2017 tarihli bir analizde kandaki D vitamini düzeyi 25 ng/ml altında olan kişilerde D vitamini verilmesinin solunum yolu enfeksiyonlarını % 42 oranında azalttığı saptanmıştır. D vitamininin günlük veya haftalık dozlarda kullanımı ayda bir yüksek dozda kullanımdan daha etkili olmaktadır. Kullanılan en yaygın günlük doz D3 vitamini 300-4,000 IU’dur. Nitekim, yaşlılarda aylık yüksek doz D vitamini verilmesi D vitamini düzeyleri düşük bile olsa solunum yolu enfeksiyonlarından koruyucu etki yapmamaktadır.
D vitamini ve otoimmün hastalıklar
Yapılmış olan çeşitli çalışmaların derlenmesi, çeşitli otoimmün hastalıkların düşük D vitamini seviyeleri ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Hastalığın mı D vitamini seviyesini düşürdüğü, yoksa D vitamini düşüklüğünün mü hastalığı tetiklediği konusunda bir fikir birliği olmamakla birlikte, otoimmün hastalığı olan kişilerin ortalama %75’inde D vitamini seviyeler düşük bulunmaktadır. Hastalığın alevlenme dönemleri ile D vitamini düşüklüğü arasında ilişki gözlenmektedir. Diğer taraftan, düşük olan D vitamini seviyelerinin yükseltilmesi hastalığın gidişinin yavaşlamasını sağlamaktadır.
Düşük D vitamini düzeyleri ile ilişkili otoimmün hastalıklar aşağıda sayılmıştır.
- Sinir sistemi hastalıkları
- Multipl skleroz
- Myasthenia Gravis
- Kronik demyelinizan iltihabi polinöropati
- Guillain Barré sendromu
- Tiroid hastalıkları
- Hashimoto hastalığı
- Basedow Graves hastalığı
- Bağ dokusu hastalıkları
- Romatoid artrit
- Sistemik lupus eritematozus
- Sistemik skleroz
- Diğer otoimmün hastalıklar
- Antifosfolipid sendromu
- Tip I diyabet
- IgA nefropatisi
- Pemphigus
- Sjögren sendromu
- İmmün trombositopenik purpura
- Primer otoimmün hemolitik anemi
- Evans sendromu
- Kronik idyopatik nötropeni
Sonuç olarak, D vitamini ile vücudun bağışıklık sistemi arasında güçlü bir ilişki vardır ve bağışıklık sisteminin düzenli çalışması için düşük D vitamini düzeylerinin engellenmesi hem infeksiyonlardan korunma, hem de otoimmün hastalıklar açılarından önem taşımaktadır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
